In een baanbrekende uitspraak van het Europese Hof is zojuist het Safe Harbor-besluit ongeldig verklaard. Met deze uitspraak laat het Hof duidelijk zien dat de Amerikaanse overheid niet in staat is de privacy van Europese burgers fatsoenlijk te beschermen. Het is een mooie dag voor privacy! En we zijn blij dat de held van de dag, Max Schrems, tijdens de Big Brother Awards hier over zal vertellen.

Het Safe Harbor-besluit is een besluit van de Europese Commissie uit 2000. Daarin werd bepaald dat, onder bepaalde voorwaarden, de gegevens van Europese burgers naar de Verenigde Staten verplaatst mogen worden. De Europese Commissie vertrouwde er daarmee op dat het beschermingsniveau voor Europeanen goed gewaarborgd was.

Het vertrouwen dat de Europese Commissie had in de privacybescherming van de Verenigde Staten voor Europese burgers is misplaatst, zo oordeelt nu de rechter. Dat is een verstrekkende conclusie, zowel juridisch als politiek. Juridisch, omdat er nu voor Amerikaanse bedrijven andere regels gelden als zij gegevens van Europese burgers naar Amerika willen verplaatsen. De politieke consequentie is ook groot, omdat de Europese Unie nu rekening moet houden met de duidelijke stellingname van het Europese Hof.

Niet het einde van het internet
In de afgelopen dagen is er vanuit de Amerikaanse overheid en het Amerikaanse bedrijfsleven veel geklaagd over de mogelijke schade als Safe Harbor niet meer zou bestaan. Voorop staat één ding: De Amerikaanse overheid heeft, zo zegt ook het Hof, deze situatie zelf veroorzaakt door hun massasurveillancepraktijken en hun onvermogen om de privacy van Europese burger te beschermen. Vervolgens boos kijken naar Europa als Europa besluit om haar burgers te beschermen vinden we nogal hypocriet.

Daarnaast is safe harbor niet uniek. Er zijn tal van andere manieren waarop Amerikaanse bedrijven gegevens van Europese burgers naar de Verenigde Staten kunnen verplaatsen. Die regels gelden voor alle niet-Europese bedrijven uit landen waarvoor geen voorkeursbehandeling als Safe Harbor is. Het enige dat nu weg is gevallen is een specifieke voorkeursbehandeling voor Amerikaanse bedrijven. Dat is dus niet het einde van het internet. Er kunnen nog steeds gegevens van Europa naar de Verenigde Staten en vice versa verplaatst worden.

Daarnaast heeft het Europese Hof een aantal beschermingsmechanismes ingebouwd tegen al te grote verschillen tussen nationale toezichthouders: zo mogen zij wel onderzoek doen naar gegevensoverdracht, maar ligt de uiteindelijke beslissing over de geldigheid van die gegevensoverdracht bij het Europese Hof. Dat betekent dat beslissingen als het verdwijnen van Safe Harbor niet over een nacht ijs genomen kunnen worden.

Grote kans op betere bescherming
De onderhandelingen over een betere bescherming van Europese burgers tegen de Amerikaanse overheid verliepen tot nu toe moeizaam. Het verdwijnen van Safe Harbor is een grote stimulans voor de Amerikaanse overheid om die bescherming snel te verbeteren. Amerikaanse bedrijven zullen immers graag een nieuwe voorkeursbehandeling willen. Daarmee is deze uitspraak een extra steun voor het beëindigen van massasurveillance en het ondermijnen van digitale burgerrechten door de Amerikaanse overheid. Het lijkt een mooie dag voor privacyminnend Europa.